شرایط مهریه در سال جدید چگونه است؟

مهریه یکی از حقوق قانونی زنان پس از عقد ازدواج است. میزان مهریه، پیش از ازدواج با توافق زوجین تعیین و در سند ازدواج ثبت می‌شود. زن در هر زمانی که بخواهد، می‌تواند مهریه خود را از همسرش مطالبه کند. مرد نیز موظف است که کل مبلغ مهریه را به زن بپردازد.

اگر زن قصد مطالبه مهریه یا مرد تمایل به پرداخت آن را دارد، توصیه می‌شود هر دو طرف با قوانین جدید مهریه در سال جدید آشنا شوند. آگاهی از این قوانین می‌تواند از مشکلات حقوقی جلوگیری کند و روند دریافت یا پرداخت مهریه را ساده‌تر نماید.

در این بخش به بررسی انواع مهریه و تغییرات قانونی آن در سال ۱۴۰۲ می‌پردازیم:

دسته‌بندی مهریه

مهریه از دو منظر بررسی می‌شود: از نظر استطاعت مالی و نوع تعیین مهریه در ازدواج.

1. مهریه عند الاستطاعة

   این نوع مهریه بر اساس توان مالی مرد پرداخت می‌شود. دادگاه پس از بررسی وضعیت مالی مرد و شرایط او، تصمیم به صدور حکم می‌گیرد. اگر دادگاه تشخیص دهد که مرد توان پرداخت مهریه را ندارد، او تحت فشار قرار نمی‌گیرد.

2. مهریه عندالمطالبه

   در این نوع، مقدار مهریه هنگام عقد تعیین می‌شود و پس از ازدواج، مرد موظف به پرداخت آن است. اگر مرد توان مالی داشته باشد، باید کل مهریه را پرداخت کند. در صورت ناتوانی مالی، دادگاه می‌تواند پرداخت اقساطی مهریه را تا سقف ۱۱۰ سکه تعیین کند.

انواع مهریه بر اساس تعیین در ازدواج

1. مهرالمتعه

   اگر در زمان عقد، مهریه‌ای تعیین نشده و زوجین قبل از طلاق نزدیکی نداشته باشند، میزان مهریه براساس وضعیت مالی مرد مشخص می‌شود.

2. مهرالمثل

   بر اساس قانون ۱۰۹۱، دادگاه وضعیت زندگی زن و مرد را بررسی کرده و مهریه‌ای براساس آن تعیین می‌کند.

3. مهرالمسمی

   در این نوع، مقدار معینی از مهریه مشخص می‌شود و زن می‌تواند آن را درخواست کند. طبق قانون، این میزان معمولاً ۱۱۰ سکه است.

قانون جدید مهریه ۱۴ سکه در سال ۱۴۰۲

در سال ۱۴۰۲، قانون جدیدی برای مهریه تصویب شد که سقفی مشخص برای آن تعیین کرد. بر اساس این قانون، اگر در زمان عقد، مهریه برای زن تعیین نشده و به آینده موکول شده باشد، دفاتر ازدواج موظفند قبل از ثبت مهریه‌ای بالاتر از ۱۴ سکه، وضعیت مالی مرد را بررسی کنند. در صورتی که مرد توانایی مالی پرداخت این مهریه را داشته باشد، مهریه به همان مقدار ثبت می‌شود. در غیر این صورت، سقف مهریه ۱۴ سکه تعیین و ثبت خواهد شد. همچنین دفاتر ازدواج باید علاوه بر بررسی وضعیت مالی، ضمانت‌نامه بانکی از مرد دریافت کنند.

قانون جدید مهریه در سال ۱۴۰۳

در سال ۱۴۰۳، تغییراتی در قوانین مهریه اعمال شد که شامل موارد زیر است:

1. محاسبه مهریه بر اساس شاخص سالانه

   طبق ماده ۱۰۸۲ قانون مدنی و اصلاحات اخیر آن، اگر مهریه زن به صورت وجه رایج کشور تعیین شده باشد، در زمان درخواست مهریه، میزان پرداختی بر اساس شاخص سالانه پول که توسط بانک مرکزی تعیین می‌شود، محاسبه خواهد شد. این به معنای آن است که اگر در هنگام طلاق از طرف زن؛ مهریه مطالبه شود، مرد موظف است مهریه را مطابق با شاخص قیمت سالانه پرداخت کند. در غیر این صورت، همچنان مدیون زن باقی خواهد ماند.

   در صورتی که مرد فوت کرده باشد، مهریه زن تا روز فوت به نرخ روز محاسبه و در زمان انحصار وراثت پرداخت می‌شود.

2. قانون حبس مرتبط با مهریه

   در قانون جدید مهریه سال ۱۴۰۳، تغییراتی در خصوص حبس بدهکاران مهریه اعمال شده است. پیش از این، تمام کسانی که به دلیل بدهی مهریه در حبس بودند، مشمول این قانون بودند. اما در قانون جدید، تنها در صورتی که مبلغ مهریه در عقد دائم برابر با ۱۱۰ سکه بهار آزادی باشد، مرد مشمول حبس می‌شود. حتی اگر طلاق از طرف مرد باشد.

 مرد می‌تواند برای پرداخت این مبلغ درخواست اعسار بدهد و آن را قسط‌ بندی کند. پس از پرداخت ۱۱۰ سکه، باقی‌مانده مهریه به عنوان مهریه عندالاستطاعه در نظر گرفته می‌شود و زن دیگر نمی‌تواند برای مهریه بالاتر از ۱۱۰ سکه همسرش را به حبس بیندازد.

   این تغییرات موجب کاهش تعداد زندانیان مهریه در سال‌های اخیر شده است.

شرایط دریافت مهریه در سال ۱۴۰۳

براساس قانون جدید مهریه در سال ۱۴۰۳، دریافت مهریه تحت شرایط خاصی امکان‌پذیر است:

- پرداخت مهریه پس از طلاق

  پس از صدور حکم طلاق، مرد موظف است مهریه را بر اساس نرخ روز به زن پرداخت کند. 

- اجرای حکم از طریق اداره ثبت

  اگر مرد اموال منقول و غیرمنقول داشته باشد یا حساب بانکی معتبر داشته باشد، زن می‌تواند از طریق اجرائیات اداره ثبت اقدام به دریافت مهریه کند.

- تعیین مرجع تصمیم‌گیری بر اساس مبلغ مهریه  

  برای مهریه زیر بیست میلیون تومان، شورای حل اختلاف تصمیم‌گیری می‌کند، اما برای مبالغ بالاتر، زن می‌تواند از طریق اداره ثبت یا دادگاه اقدام کند.

حق طلاق در ازای مهریه

یکی از پرسش‌های متداول این است که آیا می‌توان در ازای بخشش مهریه، حق طلاق را به دست آورد؟  

بله، برخی از زنان برای رهایی سریع‌تر از زندگی مشترک، مهریه خود را در ازای گرفتن حق طلاق می‌بخشند. با این حال، زنانی که به تامین مالی نیاز دارند، ممکن است این راهکار را نپذیرند و ترجیح دهند مراحل طولانی طلاق را طی کنند تا به مهریه خود دست یابند.

پرسش‌های متداول

- تفاوت مهریه عندالمطالبه و عندالاستطاعه چیست؟  

  تفاوت این دو نوع مهریه در شیوه پرداخت است. در مهریه عندالمطالبه، زن هر زمان که بخواهد می‌تواند مهریه خود را طلب کند و مرد موظف به پرداخت آن است. در مهریه عندالاستطاعه، میزان پرداخت مهریه بر اساس توان مالی مرد سنجیده می‌شود.

- آیا در شرایطی مهریه به زن تعلق نمی‌گیرد؟  

  مهریه همواره تعلق می‌گیرد، مگر اینکه زن خود مهریه‌اش را ببخشد.

- آیا بعد از فوت زن، مهریه قابل مطالبه است؟

  بله، وراث زن مانند پدر و مادر می‌توانند مهریه او را از مرد طلب کنند.

- آیا مهریه باعث زندان می‌شود؟  

  اگر مهریه عندالمطالبه باشد و مرد توان مالی برای پرداخت داشته باشد اما از پرداخت آن خودداری کند، زن می‌تواند با مراجعه به دادگاه، حکم توقیف اموال یا حتی جلب مرد را بگیرد. اگر دادگاه مهریه را قسط‌بندی کند و مرد اقساط را به‌موقع نپردازد، زن همچنان می‌تواند حکم جلب را دریافت کند.

- آیا در قانون جدید مهریه ۱۴۰۳ عدم پرداخت مهریه منجر به زندان می‌شود؟

  طبق قانون جدید مهریه ۱۴۰۳ و نحوه اجرای محکومیت‌های مالی، هیچ فردی به دلیل ناتوانی در پرداخت مهریه زندانی نخواهد شد. این قانون پس از امضای رئیس‌جمهور و مجمع تشخیص مصلحت نظام، اجرایی شده است.