گیربکس :

هر خودرویی برای حرکت نیاز به یک عامل تولید کننده‌ نیرو و یک عامل انتقال دهنده‌ آن دارد. تولید کننده نیرو در آن موتور یا پیشرانه است. انتقال دهنده هم سیستمی متشکل از بخش‌های مختلف است که عمل انتقال نیرو را در کنار هم و به صورت پیوسته انجام می‌دهند. در حقیقت نیروی تولید شده توسط پیشرانه، باید توسط یک سیستم انتقال دهنده، به چرخ‌ها منتقل شود. سه بخش اصلی این سیستم انتقال دهنده شامل کلاچ، جعبه دنده و دیفرانسیل هستند که در میان آنها جعبه دنده از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. جعبه‌دنده را اصطلاحا گیربکس هم می‌گویند گشتاور تولیدی توسط موتور باید متناسب با نیاز خودرو به چرخ ها منتقل شود. وظیفه‌ کنترل و تنظیم این قدرت با گیربکس یا جعبه دنده‌ خودرو است. درواقع گیربکس به راننده اجازه می دهد تا خودرو را با سرعت‌های مختلف در شرایط متفاوت کنترل کند. اهمیت این بخش از این جهت است که هر موتوری قادر به تولید میزان مشخصی از توان و گشتاور است.

اما از طریق گیربکس می‌توان بدون بالا بردن دور موتور و گشتاور، به سرعت دلخواه رسید. گیربکس در کنار این وظیفه‌ مهم کارهای دیگری با درجه اهمیت متفاوت نیز انجام می‌دهد. مانند:

• پیشگیری از سرعت های ناخوایسته به کمک گیربکس می‌توان خودرو را در سراشیبی‌ها و شرایط جاده‌ای که احتمال خروج سرعت از کنترل وجود دارد، اتومبیل را به صورت کامل در اختیار راننده قرار داد.
• تنظیم جهت حرکت خودرو: به کمک گیربکس می‌توان جهت حرکت خودرو را به جلو و عقب کنترل کرد و به خودرو قدرت حرکت معکوس داد.
• کار کردن موتور بدون حرکت خودرو: گاهی لازم است که موتور خودرو فعال باشد اما حرکتی صورت نگیرد. به کمک گیربکس می‌توان انتقال نیروی موتور به چرخ‌ها را متوقف و این امکان را فراهم کرد.
• برای موفقیت بیشتر و شرکت در بهترین و مطمئن ترین مناقصات گیربکس و متعلقات ، شما را به مرکز اطلاعات مناقصات و مزایدات ایران (زنجیره معاملاتی آریاتندر) راهنمایی مینمایم.

گیربکس‌ها به همان اندازه که مهم هستند از قطعات متعددی نیز تشکیل می‌شوند. مهم‌ترین بخش یک گیربکس چرخ‌دنده‌های آن هستند که بسته به نوع گیربکس در اشکال و جنس‌های مختلف مورد استفاده قرار می‌گیرند. در ساختمان گیربکس تعداد زیادی چرخ دنده روی هم سوار می‌شوند و بسته به فعالیت هر یک، میزان قدرت و گشتاور انتقالی از موتور به چرخ‌ها مشخص می‌شود. هریک از چرخ دنده‌ها نشانگر یکی از دنده‌های روی دسته دنده‌ (سرعت دنده‌) داخل کابین هستند.

 گیربکس به شما این امکان را می‌دهد تا بتوانید سرعت وسیله نقلیه اتومبیل خود را باتوجه‌به قرارگرفتن در شرایط مختلف در شرایط جاده‌ای یا شهری و غیره تحت کنترل بگیرید.

• در زمان روشن‌شدن موتور یا سرعت گرفتن و یا بالارفتن از سربالایی به جهت ارائه گشتاور بالا کاربرد دارد.
• حرکت نسبی را بین موتور و چرخ‌های متحرک گسترش می‌دهد.
• با استفاده از گیربکس این امکان برای چرخ‌های محرک فراهم است تا با سرعت‌های متفاوتی بچرخند.
• گیربکس دور موتور و گشتاور را باتوجه‌به نیاز خود انتقال می‌دهد.
• باهدف تغییر، اهرمی بین موتور و چرخ‌های محرک ایجاد می‌کند.
• توسط گیربکس مسیری که وسیله نقلیه باید در آن براند را مشخص می‌کنیم.
• در مواقعی نیاز است تا وسیله نقلیه بدون اینکه در حال حرکت باشد، موتور آن روشن باشد. به اصطلاحی دیگر ماشین در جا کار کند. این وظیفه را گیربکس انجام می‌دهد.

انواع گیربکس و متعلقات :

• گیربکس کاهنده : این نوع از گیربکس ها بین محرک و متحرک قرار می گیرند که دور مورد نیاز را تامین می کنند و در تیپ های مختلفی ساخته می شوند. شایان ذکر است که اکثر گیربکس ها در این دسته قرار دارند.
• گیربکس افزاینده : در برخی صنایع تولید انرژی به طور مثال توربین های بادی و همچنین در صنایع بالا دستی و پالایشگاهی، نیاز به گیربکس های افزاینده یا دور بالا برای تغییرات سرعت و گشتاور به منظور رسیدن به سرعت بیشتر با گشتاور کمتر می باشد.

گیربکس ها بعد از موتور یا سر راه وسایل صنعتی قرار می گیرند که می توان با کم و زیاد کردن نسبت، توسط مکانیزم داخل گیربکس، گشتاور مورد نیاز دستگاه را بدست آورد که انواع مختلفی دارند، برخی از آنها عبارتند از:

• گیربکس حلزونی : گیربکس حلزونی، متداول ترین و پر مصرف ترین نوع گیربکس در صنعت است. این نوع از گیربکس ، متشکل از یک ماردون فولادی که سخت کاری پیوسته شده و سنگ خورده و یک چرخ دنده حلزونی از جنس غالبا برنز ریخته گری شده است. گیربکس حلزونی (مکعبی) حرکت سینماتیکی خود را از این دو قطعه تامین می کند. 
• گیربکس هیکال : شامل تعدادی چرخ دنده هستند که دارای ساختار مارپیچ یا هلیکال می باشند، به همین دلیل به این نام معرفی می شوند. این نوع چرخ دنده از دسته چرخ دنده های ساده ولی با امتداد پروفیل مورب نسبت به امتداد شفت می باشد. انتقال نیرو در این نوع جعبه دنده با توجه به ساختار هلیکال چرخ دنده های آنها با حرکت یک نقطه در امتداد سطح دنده انجام می شود.
• گیربکس های آویز : به دلیل قابلیت چند محور بودن، توانایی ایجاد نسبت های تبدیل بالایی را دارند که به موازات این مسئله، قابلیت ایجاد گشتاورهای بالایی را نیز دارند و در مواردی که نیاز به گشتاورهای بالا و کارکرد به صورت دائم کار می باشد (همانند دستگاه های میکسر یا سیستم های محرک خطی در جرثقیل های سقفی چند کاره) انتخاب بسیار مناسبی است. گیربکس های آویز همانند گیربکس های هلیکال، ساختار چرخ دنده هایی با امتداد پروفیل مورب نسبت به امتداد شفت دارند و تنها تفاوتشان در این است که دارای ساختار چند محوری به صورت موازی می باشند.
• گیربکس کرانویل : تشکیل شده است از تعدادی چرخ دنده هلیکال و دو چرخ دنده که قابلیت انتقال گشتاور در زاویه 90 درجه را ایجاد می کنند. به منظور انتقال نیرو در محورهای متعامد، غیر متعامد و متنافر، نیاز به سیستم درگیری دنده ها در دو سطح مورب بوده که توسط چرخ دنده های مخروطی مارپیچ تامین می گردد
• گیربکس های صنعتی :  نوعی از گیربکس هلیکالی با توان گشتاور بسیار بالا می باشند. این گیربکس ها از نظر ظاهر و کارایی به تک محور، چند محور، قورباغه ای، شتری، روسی و زد (Z) تقسیم می شوند. این نوع گیربکس معمولا بر اساس وزن ارائه می شود و حداقل وزن آن 400 کیلوگرم است.
• گیرکس خورشیدی : امروزه در صنایع سبک و سنگین برای کاهش یا افزایش دور، در صورت بالا بودن نسبت تبدیل و توان های بسیار بالا در فضاهای محدود و راندمان بالای گیربکس، از گیربکس خورشیدی استفاده میشود .
• گیربکس دور متغیر : در بعضی از صنایع نیاز است تا دور الکتروموتور، بدون ایجاد گشتاور، قبل از ورود به گیربکس کاهش یا افزایش یابد که وظیفه این کار بر عهده ابزاری به نام گیربکس دور متغیر دارد.
• گیربکس سایکو :  یکی از جدیدترن و پیشرفته ترین گیربکس ها می باشد که به دلیل توزیع بار یکسان و بدون لقی، مقاومت بالایی در بارهای شدید دارد. شکل ظاهری این گیربکس همانند گیربکس خورشیدی است اما در آن به جای دنده پینیون، بلبرینگ با چرخش نامتعارف به کار رفته است.
• گیربکس سروو موتور : تفاوت گیربکس سروو موتور با سایر گیربکس ها در ایجاد کاهش سرعت و تطبیق اینرسی در موتور می باشد. همچنین این گیربکس یکی از کم هزینه ترین و مقاوم ترین گیربکس ها می باشد.